Türk Siyasal Kültürü Üzerine…

ABD’de Başkanlık seçimleri ve Kongre seçimleri yapılıyor. Seçimlerin yapıldığı akşam sonuçlar ilan ediliyor. Başkan falanca… Demokrat parti şu kadar oy aldı, Cumhuriyetçi Parti şu kadar oy aldı. Senatörler şunlar, milletvekilleri şunlar…

Seçimler yapılıyor, sonuçlar o akşam açıklanıyor. Seçimlere itirazlar, oyların yeniden sayılması, seçimlerin iptali vs. söz konusu değil. Seçim sonuçlarına, rakamlara herkes güveniyor.

ABD’de seçimlere tek itiraz, 2000 Başkanlık seçimlerinde yapılmıştı. Florida Eyaleti’nde, Cumhuriyetçi aday George W. Bush ile Demokrat aday Al Gore arasında çekişme olmuştu. Yüksek Mahkeme, George W. Bush’un seçildiğini kesinleştirmişti.

Seçimler, sadece ABD’de böyle olmuyor. Birleşik Krallık, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Norveç, İtalya, İspanya, Yunanistan, Kanada, Avustralya, Japonya gibi devletlerde de böyle cereyan ediyor. Oralarda da sonuçlar, seçimin yapıldığı günün akşamı ilan ediliyor. Bu sonuçları herkes güven verici buluyor.

Türkiye’de 30 Mart 2014’de Yerel Seçimler yapıldı. O akşamdan itibaren seçim sonuçlarına itirazlar başladı. Bazı yerlerde oylar yeniden sayıldı. Bazı yerlerde oylar yeniden yeniden sayıldı. Birkaç kere sayıldı. Sırayla, ilçe seçim kurullarına, il seçim kurullarına, daha sonra da Yüksek Seçim Kurulu’na itirazlar yapıldı. Oy sayımları bazı yerlerde, aradan bir ay geçmesine rağmen hala sürüyor. Bazı yerlerde seçimler iptal edildi. Oralarda, seçimler, 1 Haziran’da yeniden yapılacak.

24 Nisan 2014 tarihli Hürriyet Gazetesi’nde, Yalçın Doğan, “İşte YSK itiraz tablosu” başlıklı bir yazı yayımladı. Bu yazıda Yalçın Doğan, CHP’de, Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gökhan Günaydın’ın, elindeki YSK verilerini aktarıyor.

AKP’nin 114 yerde itirazı var. CHP’nin 82 yerde, MHP’nin 46 yerde, BDP’nin 14 yerde itirazı var.

Çeşitli yerlerde, ilçe seçim kurulları, il seçim kurulları, AKP’nin itirazlarını genel olarak kabul ediyor, BDP’nin itirazlarını ise kolaylıkla reddediyor.

Devlet, hükümet, Ceylanpınar ve Ağrı seçimlerine, AKP lehine el koyuyor.

Bütün bunlar, seçimlerde oy sayımlarına güvenli olmadığını açıkça ortaya koymaktadır.

Seçim Hileleri

Teknolojik ve ekonomik bakımlardan, Türkiye’de elektronik sayım yapabilir. Buna ilişkin mekanizmaları kurabilir. Ama Türk siyasal kültürü, hileye yol veren, hileyi onaylayan, hatta hileye ihtiyaç duyan bir kültürdür. Elektronik sayım hileyi önlediği için, bu mekanizmaların, Türkiye’de kurulması kısa vadede çok zordur.

Seçim kanunlarını sık sık değiştirilmesini, hükümetdeki partinin milletvekili sayısını artıracak düzenlemelere gidilmesini de seçim hilelerinden saymak gerekir.

Bir internet sitesinde, dünyada, fert başına düşen milli gelirin en yüksek olduğu 20 devlet sıralanıyor. 20 devlet içinde Luxemburg 103 bin dolarla birinci sırada yer alıyor. Birleşik Krallık 39 bin dolarla 20. sırada yer alıyor.

İlk üç sırada, Luxemburg’dan sonra Norveç (99 bin dolar), İsviçre (78 bin dolar) yer alıyor.

18. Almanya (41 bin dolar), 19. Fransa (39 bin dolar), 20. Birleşik Krallık (39 bin dolar)

Fert başına düşen milli gelirin yüksek olduğu devletlerin, demokratik devletler olmaları, bu devletlerde, seçimlerde oy sayımlarında hilelere başvurulmaması dikkat çekicidir.

20 devletin 14’ü Avrupa’dadır. 14 devletten 11’i Avrupa Birliği üyesidir.

20 devletden ikisi Amerika kıtasındadır. (ABD, Kanada) Üçü Asya’dadır. (Japonya, Singapur, Macoa Çin). 20 devletden bir de Avustralya’dır.

Fert başına düşen milli gelirin 4-6 bin dolar olduğu yerlerde, dört bin dolardan daha az olduğu yerlerde, çok yaygın seçim hilelerine rastlanmaktadır. Oy sayımlarında çok büyük hilelere söz konusu olmaktadır. Bu devletlerin bazılarında seçim diye bir olgu da yaşanmamaktadır. Bazılarında tek partinin egemen olduğu, bazı yerlerdeyse, seçim sonuçlarına itirazın bile mümkün olmadığı görülmektedir.

Fert başına düşen milli gelirin en az olduğu 20 devletde, seçimlerin, oy sayımlarının nasıl cereyan ettiğini incelemek, seçim sonuçlarına güveni irdelemek önemli olmalıdır.