Ortadoğu ve Güneydoğu oyları

Son yedi yıl içinde ülkemizde, ikisi 2007 ve 2011’de milletvekili ve diğer ikisi 2009 ve 2014 yıllarında yerel seçim olmak üzere 4 seçim yapıldı. Son seçim sonuçlarının diğer üç seçimle birlikte karşılaştırılması uygun olur.

Türkiye, 12 bölgeye ayrılmıştır. Bunların 17 ili kapsayan ikisi Güneydoğu ve Ortadoğu Anadolu bölgeleridir (*).

Bu 17 ilde, 6.8 milyonu seçmen kütüğünde yazılı, 11.8 milyon kişi yaşamaktadır. Çocuk ve ilkgençlik çağındakiler oranının en yüksek olduğu yer bu bölgemizdir. Bölgede oturanların yüzde 42.7’si çocukluk ve ilkgençlik yaşındadır, yüzde 57.3’ü ise 18 yaş üstündedir.

Bölge seçmenlerinin yüzde 53.9’u Kürt etnik kimliğinde, yüzde 6’sı da Alevidir. Bölgedeki Kürtlerin yüzde 2’si Alevidir.

Bu yazıda, son yerel seçimlerde büyükşehir ve il genel meclisi sayıları toplanarak seçim sonucu bulunmuştur. Ayrıca, Ahmet Türk gibi yasal nedenle seçimlere bağımsız olarak girenlerin oyları da BDP’ye verilmiş kabul edilmiştir. (Tablo 1)

Dört seçimde Ak Parti ve BDP’nin aldığı oy toplamı ortalaması yüzde 76.2’dir. Ak Parti ve BDP dışındaki partiler, toplam oyun yüzde 23.8’ini alabilmişlerdir.

Dört seçimde iki partinin (Ak Parti ve BDP’nin) bölgedeki oy dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. (Tablo 2)
Bu tablo ve grafikler, son dört seçimde Ak Parti’nin BDP’den daha fazla oy aldığını göstermektedir. Dört seçim ortalaması Ak Parti’nin oyu yüzde 47, BDP’nin oyu yüzde 29’dur. Bu oranlar son yerel seçimde, 47 ve 35’tir.

Yıllar geçtikçe BDP, organizasyonunu siyasallığını geliştirmekte ve oy oranlarını da arttırmaktadır.

İl genel meclisi ve ilçe belediye seçimlerinde BDP, büyükşehirlere göre daha fazla oy almıştır. BDP, büyükşehirlerde yüzde 26, diğer il İGM seçimlerinde yüzde 33 oy almıştır. BDP toplamda Kürt oylarının yarısını alamamıştır. BDP’nin büyükşehirlerde diğer illere göre daha az oy almasının nedeni, ilçe ve mahalle bazında çalışarak anlaşılabilecektir. Mevcut bilgilerle BDP’nin partileşmede henüz olgunluk dönemine gelmediği ve Ak Parti propaganda ve halka yaklaşımında daha beceriklidir.



Doğu Anadolu oy dağılımının gösterdiği bir gerçek de şudur: Ak Parti’nin oy dağılımı doğuda diğer bölgelerden farklı değildir. En az oy aldığı bölgeyle en çok oy aldığı bölge arasında yüzde 22 kadar fark vardır. Oysa diğer partilerde bu fark 50’nin üzerine çıkmaktadır. (Tablo 3)

Nüfusun yüzde 15’inin (Seçmenin yüzde 13’ünün) oturduğu 17 ilimizde, son dört seçimde Ortadoğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde CHP yüzde 8, MHP yüzde 5 oy almıştır. Bu oy düzeyi ‘kader’ midir? Gerçekte kaderse de değişebilir ve yükselebilir. Muhalefet partilerinin oylarını yükseltmesi demokrasimizin gelişmesine yardımcı olacaktır.

Haritalar siyasal gelişmelerin anlaşılmasına yardımcı olmaktadır. Bu gerçeğin örneklerinden biri de öğretim üyelerinden Mazlum Güney’in bir çalışmasında görüldü. Sayın Güney’in kafaradyo.tumbir.com/post’ta yayımlanan, ‘1999’dan 2014’e Legal Kürt Siyasetinin Haritası’ başlıklı makalesine ekli 8 haritadan 1999’dan bugüne Kürt oylarının 15 yılda ilçeler bazında nasıl değiştiğini gösteren ikisini Radikal okuyucularına sunuyorum.

Bu iki harita, BDP ve Ak Parti’nin nasıl geliştiğinin anlaşılmasını ve çeşitli soruların cevaplanmasını kolaylaştırmaktadır.

(*) Bu 17 il şunlardır: Adıyaman, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır (BŞ), Elazığ, Gaziantep (BŞ), Hakkâri, Kilis, Malatya (BŞ), Mardin (BŞ), Muş, Siirt, Şanlıurfa (BŞ), Şırnak, Tunceli, Van (BŞ). (Adları yanında BŞ olanlar 31 Mart 2014 tarihinden itibaren sınır, görev ve yetkileri değişmiş olan ‘BÜYÜKŞEHİR’ statüsündedirler.)