Kürdistan bağımsız olacak mı?

Irak Kürdistan Bölgesi Yönetimi Başkanı Mesud Barzani CNN’e verdiği demeçte, ardından ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile Erbil’de yaptığı görüşmede niyetini açıkça dile getirdi. Onun deyişiyle, Kürdistan’ın bağımsızlığı ilan etme vakti geldi. Zira Irak artık eski Irak değil. Son iki hafta içinde olup bitenler, Irak’ın bölünmesinin kaçınılmaz hale geldiğini gösteriyor. Dolayısıyla, Kürt halkı artık kendi geleceğini belirleme hakkını kullanmalıdır... Barzani’nin değindiği son olaylar, IŞİD’in atağa kalkıp Musul ve Ambar bölgeleri dahil, Irak topraklarının üçte birini ele geçirmesi ve oralarda kendi hâkimiyetini kurmasıdır.

Kürt lideri Irak’ın bu şekilde fiilen (“de facto”) bölünmesini, özerk Kürdistan bölgesinin de Bağdat’taki merkezi yönetimden büsbütün kopup bağımsızlığını ilan etmesi için bir gerekçe olarak kullanıyor.

Diğer bir deyişle, IŞİD’in Irak’ta giriştiği eylem, ayrılıkçı Iraklı Kürtlere altın bir fırsat sağlamış oluyor.

Devlet içinde devlet

Barzani ve diğer Kürt liderlerinin, Irak’ta Kürdistan bölgesinin özerkliğe kavuştuğu günden beri (ve hatta daha önce de) gönüllerinde hep bağımsızlık arzusunu saklı tuttukları, bilinen bir gerçek.

Nitekim bu özerk bölge, ülkenin federal yapısı içinde, fiilen yarı bağımsız sayılabilecek bir statü uygulamayı başarmıştır. Örneğin Kürdistan kendi ayrı yönetimini, polisini, ordusunu kurmuş, dış dünya ile ilişkilerini bağımsız olarak yürütmüş, ekonomisini kendi çıkarları doğrultusunda yönetmiş, hatta son zamanlarda ürettiği petrolü de (Türkiye ile işbirliği yaparak) dünya piyasalarına satmaya başlamıştır.

Irak Kürdistan’ının bu “devlet içinde devlet” yapısıyla, tam bağımsızlığa doğru adım adım ilerlediği görülüyordu. Barzani yönetiminin bunu gerçekleştirmek için fırsat kolladığı da belliydi. Son zamanlarda Irak’ın parçalanması olasılığı böyle bir fırsatı ayağına getirmiş bulunuyor.

Şimdi bütün mesele “Bağımsızlık vakti geldi” diyen Barzani’nin, bu niyetini hayata geçirip geçirmeyeceğidir.

ABD karşı çıktıkça...

Son yıllarda dünyanın birçok yerinde federal, hatta üniter yapıların çöktüğü ülkelerde farklı milli kimliklere sahip toplumların bağımsızlığının tanınmasında başarılı veya başarısız oldukları görüldü. Bir yandan Kosova, öte yandan Güney Osetya ile Abhazya örneklerinde olduğu gibi...

Kürdistan’ın şu anda bağımsızlık ilan etmesi halinde uluslararası camiadan geniş ve etkili destek sağlaması olasılığı zayıf. Her şeyden önce ABD -en azından bu aşamada- bu fikre karşı. ABD Dışişleri Bakanı Kerry, Barzani ile görüşmesinde bunu açıkça söyledi. Washington, Irak’ın toprak bütünlüğünün korunmasını ve Bağdat’ta bir milli birlik hükümetinin kurulmasını istiyor.

Bunun gerçekleşmesinin ne kadar mümkün olduğu ayrı bir konu. Ama ABD kendi görüşünde ısrarlı. Açıkçası şimdilik ABD’nin karşı çıkacağı bir “Kürdistan bağımsızlığı senaryosu”nun gerçekleşmesi oldukça zor görünüyor.

Şimdilik diyoruz. Çünkü ABD’nin Irak’taki kaypak durumda ne yapacağı belli değil. Kendine özgü pragmatizmi ile bakarsanız ileride tutum değiştirir ve bağımsız Kürdistan fikrinin destekçisi oluverir...