Sünni lider Tarık Haşimi’yle Talabani’nin Süleymaniye Dağları’ndaki karârgahı Kalaçolan’da görüştük.
Irak’ta bundan sonra hiçbir şey aynı olmayacak. Amerikalıların 10 yılda kurduğu hassas denge, gitmeleriyle anında çöktü. Tarık Haşimi, sünnilerin de artık anayasal hak olarak otonom bölgelerini istediğini söyledi
Süleymaniye-Irak cumhurbaşkan yardımcısı ve Sünni lider Tarık Haşimi ile sohbetimiz, Talabani’nin Süleymaniye Dağları’nda kartal yuvası gibi askeri karârgahı Kalaçolan’da devam ediyor. Haşimi burada Talabani’nin misafiri, başkent Bağdat’ta ise ‘Wanted’ ilanıyla aranan adam...
Uzun bir kara yolu yolcuğundan sonra check-point denen kontrol noktalarını aşıp Kalaçolan’a vardığımızda, hava karanlık. Çok değil 10 yıl önce o check-pointlerde peşmergeler vardı. Şimdi ise hepsi son teçhizat ekipman ve askeri üniforma giyiyor. Vardığımızda Haşimi ve adamları, sürekli toplantıda; Iraklıların her zaman yaptığı gibi cep telefonuyla kriz çözmeye çalışıyorlar.
TUTUKLAMA KARARI
Haşimi’nin buraya gelişi de varlığı da Irak siyasetinin sürekli ‘dram yaratan’ teatral üslubuna uygun. Amerikalıların geçen hafta Irak’tan çekilişi, törenler, kutlamalar ve Obama yönetiminin organize ettiği büyük bir ‘halkla ilişkiler’ manevrasıydı. Üzerinden 24 saat geçmeden Irak’ın Şii Başbakanı Nuri el-Maliki, cumhurbaşkanı yardımcısı tutuklama kararı çıkarttı. Haşimi 2006 yılında bir intihar saldırısını finanse etmekle suçlanıyor.
Talabani’ye göre dosya zayıf. Ama yine de evi sarılıyor. Korumaları tutuklanıyor. Ardından özel uçağının Bağdat’tan havalanmasına saatlerce izin verilmiyor. Uçak kalktığında, güvenli bölge olarak Kuzey Irak’a geliyor.
’OTONOM’ İSTEĞİ
Irak’ta bundan sonra hiçbir şey aynı olmayacak. Amerikalıların 10 yıl boyunca kurduğu hassas denge, gitmeleriyle anında çöktü. Haşimi ile gece geç saatlerde biten sohbetimizin en kritik noktası, ‘Artık Maliki’yle devam edemeyiz. Irak’a cerrahi bir müdahale lazım. Olmazsa Sünniler de artık kendi (otonom) bölgelerini istiyor. Bu anayasal hakkımız’ sözleriydi.
Tercümesini söyleyeyim; Haşimi’nin Milliyet’e açıklamaları Sünnilerin de Kürtler gibi Bağdat’tan kopacağının işaretçisi. Irak’ın fiilen üçe bölünmesi... Gidişatın bu yönde olduğu kesin; önümüzdeki 10 yıl için tek soru, kanlı mı olacak kansız mı?
YOLSUZLUK ORTADA
Dünya medyası hakkınızdaki iddialara ikna olmamış gibi. Irak kamuoyu nasıl?
İkna olmadı. Biraz mezhep kanallarını kullanarak insanları inandırmaya çalışıyorlar. O yüzden güneyde (Şii bölgesi) yayın yapan özel bir televizyonuna açıklamalarda bulundum. ‘Kardeşlerim suçsuzluğuma inanın’ dedim ‘Biliyorsunuz yıllardır yolsuzluğa karşı sizin adınıza bu hükümetle mücadele eden benim.’ Yolsuzluklar ortada. Bakın Şii siyasetçilerin kaçı milyarder oldu ihalelerden...
Nasıl çözülür bu kriz?
Maliki’yle asla uzlaşamayız artık. Mümkün değil. Geçmişte idare ettik, krizleri palyatif tedbirlerle geçiştirdik. Ama şu anda yaşadığımız ‘cerrahi müdahale’ gerektiriyor. Bu ulusal bir kriz; anayasal bir darbe. Çözümü de ulusal ölçekte olmalı. Irak’ı otokratik yönetim ve tek adam rejiminden kurtarmamız lazım. Maliki artık bu çözümün bir parçası olamaz.
Başka kim olabilir? Başbakan adayınız var mı?
ittifakından herhangi başka biri olabilir. Demokrasi, hukuk devleti, kurumlar ve güç paylaşımına inanan herhangi biri. Caferi olabilir. Ya da Adil Abdel Mehdi, hatta Ahmet Çelebi. Ama Maliki artık bu ülkeyi yönetemez hale geldi. Çözümde olamaz.
BÖLÜNME İSTEMEM
Irak bölünür mü?
Ben bir Sünni Arap lideriyim ama günün sonunda vatansever biriyim. Bölünmemizi istemem. Ama yaşananlar Sünni toplumunda derin yaralar açtı. Maliki’nin hedefinde olduklarını hissediyorlar. Benim toplumum yaşananlardan rahatsız ve kendi geleceği konusunda kaygılı. Maliki’nin birlikte yaşamalarının güvencesini yok etmeye çalıştığını düşünüyorlar.
Sünniler için alternatif nedir o zaman?
Yaşananlar Sünnileri kendi bölgelerini kurmaya itiyor. Mevcut vilayetlerin ‘bölge’ haline gelmesini istiyoruz. (Söz ettiği, Irak’ın federal anayasasına dayanarak Sünni illerinde Kürt bölgesi gibi yarı-özerk bir otonom yapı kurmak.) Bu sayede yolsuzluğun, Bağdat’tan gelen müdahalelerin ve Sünnilerin sürekli tutuklanmasının önüne geçebiliriz. (Son dönem geniş çaplı bazı soruşturmalarda eskiden Baasçı oldukları gerekçesiyle aralarında profesörler de olan çok sayıda Sünni tutuklandı.)
Yani otonomi istiyor Sünniler..
Evet. Çok ilgileniyorlar bu seçenekle. Zaten başbakanın bu politikası devam edecekse, yolsuzluk ve mezhepçilik devam edecekse, insanlara başka seçenek kalmıyor. Anayasa bize vilayetleri ‘bölge’ statüsüne çevirme hakkı tanıyor. İlk aşamada masada olan bu. İnsanlarımız bunu istiyor.
‘Ameliyat sonrası Erdoğan’la görüştüm’
Sünni lider Tarık el-Haşimi, Ankara ile yakın ilişkileri olan bir isim. Ama bazı gazetelerde yazdığı gibi ‘Türkiye’ye kaçma’ niyeti yok. Krizden sonra Dışişleri Bakanı Ahmet Davuoğlu ile telefonla görüşmüş. Yakın bir dost olarak gördüğü Başbakan Erdoğan’la ise, ameliyatından sonra görüşmüş: ‘Maalesef kendisini ziyaret edemedim ama telefon edip geçmiş olsun dedim. Ameliyatı atlatmasından ve sonuçların temiz çıkmasından çok memnunuz.’
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.