BAĞDAT- Pek çok gözlemci, Irak’taki güçlerin Ninova vilayetini ve başkenti olan Musul’u İslam Devleti’nin (İD) elinden kurtarmasının ardından bölgedeki ihtilaflı topraklar üzerinde azınlıkları tehdit edecek yeni bir çatışmanın patlak vermesinden endişeli.
Bölgede pek çok farklı etnik kimlik ve mezhepten insan yaşıyor. Bunlara Araplar, Kürtler, Sünniler, Şiiler, Sabianlar, Yezidiler, Şabaklar ve Hristiyanlar da dâhil.
2014 haziranından bu yana İD’in kontrolünde olan Musul’u kurtarmaya yönelik çabalar hız kazanırken Ninova vilayetinin bölünmesine ilişkin tartışmalı iddialar gündeme geliyor. Ninova’nın eski valisi Esil El Nuceyfi 9 Eylül’de Türk Anadolu Ajansı’na şu açıklamayı yaptı: “Ninova’yı yerel nüfusa göre altı ya da sekiz bölgeye bölmeye yönelik bir proje gündemde.”
Nuri El Maliki liderliğindeki Hukuk Devleti İttifakı ise Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) Başkanı Mesud Barzani’yi Ninova’nın bazı bölgelerini etkinliği altına almaya çalışmakla suçluyor.
Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) eski basın sözcüsü Srou Kader 9 Eylül’de şu açıklamayı yaptı: “Barzani Ninova vilayetinin üç bölgeye ayrılmasını ve bu bölgelerdeki halkın Kürdistan’a bağlanmayı isteyip istemediklerinin referandumla kararlaştırılmasını istiyor.” Kader Barzani’nin bu önerisinin kime iletildiği ya da takvimi konusunda ise ayrıntı vermedi.
Ninova’nın Irak Kürdistanı’na yakınlığı Irak’taki siyasi partilerde Kürt peşmerge güçlerinin Musul’daki kurtarılmış bölgelerden çekilmeyeceğine ilişkin korkulara yol açmış durumda. Peşmerge güçleri ise İD tehdidi sona erdikten sonra çekileceklerini söyleyerek bu korkuları yatıştırmaya çalışıyor.
Irak Ulusal Güvenlik Danışmanı Falih El Fayad 17 Eylül’de basına şöyle konuştu: “Ninova tıpkı Basra ve diğer vilayetler gibi Irak devletinin temel taşıdır. Kentin terörizmden arındırılması tüm siyasi partiler arasında bir uzlaşı sağlanabilmesinin de önünü açacaktır. Bölünmesine ilişkin tartışmalar kuruntudan başka bir şey değildir.”
Ancak KBY’ye bağlı peşmerge güçlerinin Ninova’nın Kürdistan’a yakın kuzey bölgelerini İD’den temizlemeyi başardığı ve buradaki yerel yönetimleri kendi hükümetiyle birlikte çalışmaya zorladığına ilişkin haberler söz konusu.
Ninova Milletvekili Nahla El Halabi de dâhil Kürt politikalarına muhalif Iraklı Arap siyasetçiler Barzani liderliğindeki KDP’nin Ninova’yı sekiz vilayete bölerek bunların yarısını KBY’ye diğer yarısını da Bağdat’taki merkezi hükümete bağlamak istediğini savunuyor.
Ninovalı bir diğer Milletvekili Abdürrahman Alliveysi ise KDP’yi Arapların kurtarılan köylere geri dönmesini engellemekle suçluyor. Alliveysi’ye göre bu durum, peşmergenin kendi kontrolündeki bölgelerde nüfus yapısını değiştirmeyi ve Kürt coğrafyasını genişletmeyi amaçladığına dair endişeleri tırmandırıyor.
Ninova’yı bölme fikrinin altında yatan sebeplerden bir diğeri de azınlıkların korunması ve azınlıkların kendi bölgelerini yönetebilmelerinin, kendilerini koruyacak askeri güçlerin oluşturulmasının sağlanması. Ancak rakip siyasi partiler kendi ajandalarını uygulamak için zaman zaman bu konuyu da istismar ediyor.
Alliveysi Al-Monitor’a şöyle diyor: “Mesud Barzani, Ninova vilayetinin bazı bölgelerinden çekilmemek ve o bölgeleri Kürdistan’a bağlamak için geçerli sebepler bulmaya çalışıyor. Bunu yaparken de azınlıkların korunması ve İD tehdidinin bitirilmesini bahane ediyor ama asıl mesele Barzani’nin kendi (genişleme) ajandasıyla ilgili.”
Alliveysi, vilayetin eski valisi Nuceyfi’yi kast ederek şöyle devam ediyor: “Ninova’daki yozlaşmış partiler de Mesud Barzani’nin bölücü projesine yardımcı oluyorlar ki bu proje ancak nüfus yapısının değiştirilmesi ve insanların taşınmasıyla mümkün olabilir”. Zira bölgenin mevcut nüfus yapısı çok karışık.
Halk Seferberlik Birlikleri’nin Ninovalı Hristiyan lideri Rian Çaldiyan’ın ise vilayetin ve idari yapısının bölünmesine ilişkin önerilere karşı bir uyarıda bulunuyor: “İD’le aramızda herhangi bir ortak nokta, uyum ve hizmet paylaşımı yok ama başka bir işgale daha izin vermeyiz”.
Ninova vilayetinin sekiz parçaya bölünmesi sonucunda bazı bölgelerin yeterli nüfus ve ekonomik yetkinlikten yoksun kalacağı uyarısında bulunanlar da var.
El Cezire ise kısa süre önce Ninova’nın bölünmesi konusunda bir Twitter anketi yaptı. Ankete göre 3 bin katılımcının yüzde 80’i vilayetin bölünmesine karşı ve bunun Irak’ı parçalanmaya götürecek yeni çatışmaların önünü açacağını düşünüyor. (Al Monitor)
Iraklı gazeteci Mustafa Saadoun, insan hakları alanında çalışıyor ve kurucusu olduğu Irak İnsan Hakları Gözlemevi’nin başkanlığını yürütüyor. Daha önce Irak Temsilciler Konseyi’nde muhabirlik yapmıştır.
