"Dövüşmeye utanmıyoruz da, konuşmaya utanıyoruz." Bu söz, İrlanda'nın başkenti Dublin'de katıldığımız toplantının ortasına yürek ferahlatan bir bilgelik olarak düştü.
Barışla ilgili duyduğum en güzel söz. Sahibi AKP İzmir milletvekili Mehmet Tekelioğlu. Çocukluğunun geçtiği Kayseri'den hatırlıyormuş deyimi. Anadolu insanının kadim bilgisinin karmaşaya yer bırakmayan derinliği ile adeta ahvalimizi özetliyor.
Başkalarının deneyimine bakmak biraz da kendimizdeki barış potansiyelini anlamamıza vesile olduğu için önemli. Geçtiğimiz temmuz ayında Belfast'ın bölünmüş sokaklarını gezerken düşünmüştüm bunu. Oradaki kadar derin bir ayrışmanın hiçbir zaman yaşanmadığı Türkiye'de barışı konuşmak neden hâlâ zor, anlamak gerekiyor.
Demokratik Gelişim Enstitüsü (DPI) biraz da bu amaçla bizleri yurtdışı deneyimlerini izlemeye davet etti. Türkiye'den bir grup milletvekili, akademisyen ve gazeteci barış adına, mikro ölçekte bir diyalog çabası için mesai yapıyoruz. Kavgayı devam ettirenlere 'bakın bu da var' demek için. İngiltere, İrlanda, İskoçya ve Güney İrlanda'dan sonra, önümüzdeki yıl, Galler, Güney Afrika ve İspanya'nın barış süreçlerini inceleyeceğiz.
DPI'ın direktörlüğünü üstlenen Kerim Yıldız, insan hakları alanında tanınan uluslararası bir avukat. KHRP (Kurdish Human Rights Project) ile başlayan çalışmaları Türkiye'nin Kürt sorununu çözmeye dönük barış arayışıyla devam ediyor. Bu amaçla düzenlediği toplantılarda söz konusu ülkelerin çatışma tarihine olabildiğince detaylı bir bakış açısı edinilmesi mümkün. Londra ve Belfast'tan sonra, Dublin'de gerçekleşen ikinci toplantıda da meselenin bütün taraflarını dinleme şansımız oldu.
Böylece geçen geziden kalan soruların, yanıtlanmamış konuların cevaplarını bulduk.
Dublin gezisinin son iki günü, bu söylediğimi kanıtlar cinstendi. Önce Sinn Fein partisinin efsanevi lideri Garry Adams ve sonra da Good Friday (Hayırlı Cuma) anlaşmasında imzası bulunan, İrlanda'nın eski başbakanı deneyimli politikacı Bertie Ahern ile görüştük. Tabii görüşmeler arka arkaya olunca Garry Adams'ın yanıtlamaktan kaçındığı soruların cevaplarını müzakere muhatabı vermiş oldu.
Garry Adams'ın medyada göründüğünden daha karizmatik bir lider olduğunu küçük bir not olarak belirtmek gerekiyor. Tıpkı Belfast toplantısında dinlediğimiz Garry Kelly gibi o da sahadan gelmiş olmanın doğal karizmasına sahip.
Garry Adams'ı bu kadar karizmatik ve popüler yapan, herhalde inandığı siyasi çizgide ısrar ederek barışı getirebilmesiydi. Her ne kadar muhalifleri tarafından, Kuzey İrlanda'nın çıkarlarını Hayırlı Cuma anlaşması ile heba ettiği söylense de hâlâ İrlanda'nın birliği için mücadele etmesi kendi siyasi hikâyesine ne kadar sadık olduğunu kanıtlıyor.
Toplantıda Garry Adams'a şu soruyu yönelttim: "Legal alandaki siyasetçilerin silahlı güçlere söz geçirmekte zorlandığı bilinen bir gerçek. Sizin IRA'yı silahları bırakmaya ikna edişinizin altında yatan sebep neydi?"
Aradan geçen bunca yıla rağmen hâlâ kendi ağzından duyulmayan deşifre olmamış "IRA militanı" sıfatını elbette bize de söylemedi. Ama bir sonraki gün dinlediğimiz eski başbakan Ahern'in kullandığı 'ayna' benzetmesi gerçeği açıklar cinstendi. Bertie Ahern, Sinn Fein liderleri ile IRA'nın ilişkisini anlatırken, "Sinn Fein yöneticileri IRA ile aynaya bakıp konuşuyordu." dedi.
Bu örneğe bakınca Türkiye'nin Kürt sorununda çözümün neden hâlâ uzak olduğunu anlıyor insan. Belki de BDP vekilleri aynaya bakıp konuşacak kadar sahayı bilmediğinden silahlar gömülmek bilmiyor. Yani sırrı dökülmüş bir aynayla iş hallolmuyor ne yazık ki.
O halde Türkiye'ye, aynanın arkasında duranlarla yahut aynanın önündekilere zemin sağlayarak konuşmak düşüyor. Yoksa barışın daha çok vakit alacağı tecrübe ile kaim. Türkiye'nin kaybedecek o kadar vakti var mı?
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.