Lübnan’da Hizbullah’a yakınlığıyla bilinen bir gazete ilginç bir toplantının detaylarını yayımladı.
Görüşme Rusya’nın girişimiyle Riyad’da, Suriye Ulusal Güvenlik Bürosu Başkanı Ali Memluk ile Suudi Savunma Bakanı Muhammed bin Salmanarasında gerçekleşmiş.
Görüşmenin yapıldığını Suriye tarafı basına sızdırmış, Suudiler bir süre reddettikten sonra görüşmenin olduğunu kabul etmiş.
Pek çok uzman Memluk ve Salman arasındaki görüşmenin, Suudilerin Suriye politikasında bir değişikliğin sinyalini verdiği için önemli olduğunu söylüyor.
Suudilerin en sonunda müzakereye hazır olduklarını, Rusya ile sürdürülen görüşmelerin Suriye çatışmasında yeni bir döneme girileceğinin işaretini verdiğini düşünüyor.
Bölgede son haftalarda Rusya ve Suudi Arabistan arasında Suriye konusunda yoğunlaşan diplomasi trafiği bu beklentileri artırmış durumda.
Obama bile İran ve Rusya’nın Esad konusunda tavrının yavaş yavaş değişmekte olduğunu ve bunun Suriye için yeni bir dönem anlamına geldiğini söyledi.
Gerçekten bölgede yoğun bir Suriye trafiği var.
Salı günü Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Rus Dışişleri Bakanı ile görüştü.
Ondan önce Suriye Dışişleri Bakanı Körfez ülkeleri ve Suriye rejimi arasında arabuluculuk yapmaya uğraşan Umman’a gitmişti.
Ardından Amerikan Dışişleri Bakanı John Kerry Doha’da Suriye meselesini konuşmak için Rus ve Suudi mevkidaşlarıyla görüşmüştü.
Tüm bu gelişmeler Washington’da, Suriye’deki çatışmaya siyasi bir çözüm için bir fırsat penceresi açıldığıbeklentilerine neden oldu.
Washington’da sıklıkla dillendirilen söylem Suriye ve bölgede değişen dengelerin çözüm için uygun ortamı yarattığı.
İran ile varılan nükleer anlaşmanın ardından İran’ın Suriye’deki çatışmanın çözümünde yapıcı bir rol üstleneceğibekleniyor.
Esad rejiminin askeri olarak ‘2012 yılından bu yana en zayıf noktada’ olduğu söyleniyor.
Rejimin gidici olduğunu gören Rusya ve İran’ın çözüme daha yatkın olduğuna inanılıyor.
Ayrıca Suudi Arabistan’da IŞİD’in camilere düzenlediği saldırıların ardından Suudilerin IŞİD’le daha etkin mücadele etmek için Suriye’de uzlaşıya daha açık olduğundan bahsediliyor.
Rusya-Suudi Arabistan-Suriye–İran ve Amerika arasındaki diplomatik trafiğin arkasında bu hesapların yattığı tartışılıyor.
Fakat ne Rusya ve İran’ın Esad’dan vazgeçmeye niyetli olduğunu ne de Suudilerin IŞİD’le daha etkili savaşmak için Suriye’deki pozisyonlarını değiştireceğini düşünüyorum, en azından şimdilik.
Rusya Esad konusunda daha esnek olabilir, Esad sonrasını düşünmeye başlamış olabilir ama Esad’dan vazgeçmeden önce Batı’nın IŞİD ile mücadelede başarısız olup Esad’sız bir çözümün olmayacağını anlamasını bekleyecek.
İran için Suriye meselesi çok daha hayati.
Bırakın Esad rejiminden vazgeçmeyi, İran nükleer müzakerelerden sonra rejime desteğini artıracak gibi görünüyor.
İran haziran ayında Esad rejimine 1 milyar dolarlık kredi vermek için harekete geçti. Rejimin petrol ihtiyacını Tahran karşılıyor ve yine haziran ayında 15 bin askeri Şam’a yolladı.
Suudiler ve Rusya arasındaki diplomatik trafiğin arkasında başka hesaplarının olduğunu düşünüyorum.
Suudiler, İran’ın etki alanını dengelemek için Rusya ile angajmana girmek istiyor.
Ruslar ise Ukrayna nedeniyle Batı ile ilişkilerin bozulmasının ardından Körfez ülkelerine açılım yaparak İran’la nükleer anlaşmanın yarattığı Amerika-Körfez geriliminden faydalanmak istiyor.
Kaldı ki 15 yıl süren Lübnan iç savaşı bize şunu gösterdi: Çatışmanın sona ermesi için pek çok faktörün bir araya gelmesi şart.
Tarafları destekleyen dış aktörlerin anlaşması çok önemli fakat dışarıdan bir askeri müdahale olmadığı sürece,savaşan taraflar askeri olarak karşısındakini yeneceğine inandığı sürece çatışma devam ediyor.
Suriye muhalefeti rejime önemli askeri kayıplar verdirdiğine inanıyor.
Fakat Esad yakın zamanda vazgeçeceğe benzemiyor.
Esad bazı konuşmalarında askeri olarak zorlandığını kabul etmiş olsa da özellikle İran’dan nükleer müzakereler sonrasında daha fazla askeri destek beklentisi içinde.
Rejimin askeri yetkilileri Lübnan sınırından Şam’a uzanan bölgede askeri kontrol noktalarının azaltıldığını çünkürejimin Şam ve çevresinin güvenliğinin tehdit edilmeyeceğinden emin olduğunu söylüyor.
Amerika, İran’la varılan anlaşmanın yarattığı iyimserlikle Suriye’de diplomatik çözüm arayışlarını yeniden ateşlemişolabilir.
Fakat bölgesel aktörlerin pozisyonlarında radikal bir değişiklik görünmüyor.
Böyle bir değişiklik olsa dahi savaşan taraflar ‘bu savaşı kazanabiliriz’ ruh hali içindeyken siyasi/diplomatik çözüm zor görünüyor.
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.