Barışa son veren barış

Da­vid From­kin adın­da Ame­ri­ka­lı bir si­ya­si ta­rih­çi Os­man­lı İm­pa­ra­tor­lu­ğu­’nun da­ğıl­ma sü­re­cin­den (1914-1922) son­ra Or­ta­do­ğu­’da or­ta­ya çı­kan tab­lo­yu an­la­tan bir ki­tap yaz­mış. Adı­nı da “A Pea­ce to End All Pe­ace­” (Tüm Ba­rış­la­ra Son Ve­ren Ba­rış) koy­muş. Ki­ta­bın ilk bas­kı­sı Ame­ri­ka­’da 1989’da ya­pıl­mış. Meh­met Har­man­cı ta­ra­fın­dan da Türk­çe­’ye çev­ril­miş. Ki­ta­bın adı, bu­gü­nü an­la­ya­bil­mem için zih­nim­de bü­yük bir pen­ce­re aç­tı.

BA­RIŞ SÜ­RE­Cİ, TÜRK-KÜRT BA­RI­ŞI­NIN SO­NU OLA­Bİ­LİR

Os­man­lı Dev­le­ti, Türk bey­lik­le­ri­nin “bir­leş­me­siy­le­” ku­rul­muş; mil­let­le­ri “bir­leş­ti­re­re­k” de bir Ci­han İm­pa­ra­tor­lu­ğu ha­li­ne gel­miş­tir. Çö­kü­şü de “bö­lü­ne­re­k” ol­muş­tur. Bö­lün­dük­çe za­yıf­la­mış, za­yıf­la­dık­ça bö­lün­müş­tür. Sevr An­laş­ma­sı’y­la da “ken­di va­ta­nın­da va­tan­sız ha­le gel­miş­ti­r”. Ata­türk ve ar­ka­daş­la­rı, Türk Ulu­su­’nun bel­ki de yok ol­ma­sıy­la so­nuç­la­na­cak bu sü­re­ci ter­si­ne çe­vir­miş, Türk Mil­le­ti­’ni can hav­liy­le ata­ğa kal­dı­rıp, mo­dern Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti’ni ku­r­muş­tur.

CUM­HU­Rİ­YET ÜÇ SÜ­TUN ÜS­TÜN­DE DU­RUR

Tür­ki­ye Cum­hu­ri­yeti­’nin Os­man­lı­’dan far­klı üç il­ke­si var­dır. Bi­rin­ci­si la­ik­lik (ki en önem­li­si bu­dur), ikin­ci­si tek ulus­lu­luk, üçün­cü­sü ise tam ba­ğım­sız­lık­tır. Bu üç il­ke­nin ge­rek in­şa­sı ge­rek ida­me­si son de­re­ce zor­du. Çün­kü bun­lar ev­rim­le oluş­ma­mış, dev­rim­le ger­çek­leş­miş­ti. T.C. “kan­la (zor­la­ya­rak) ve ir­fan­la (bil­giy­le)” ku­rul­muş­tur. Da­ğıl­ma­ma­sı için ko­run­ma­sı el­zem­di. Ma­ale­sef bu ba­şa­rı­la­ma­dı.

CUM­HU­Rİ­YE­TİN KÜRT PO­Lİ­Tİ­KA­SI

Cum­hu­ri­ye­tin, tüm et­nik halk­lar (Çer­kez­ler, Laz­lar, Aba­za­lar, Boş­nak­lar, Ta­tar­lar, Arap­lar, Ar­na­vut­lar, Gür­cü­ler, Rum­lar, Er­me­ni­ler, Ya­hu­di­ler v.s.) ama bil­has­sa en bü­yük azın­lık olan Kürt­ler için be­nim­se­di­ği öz­gün po­li­ti­ka şöy­le özet­le­ne­bi­lir: “Tür­ki­ye­’de Kürt­ler var­dır, ama Kürt mil­le­ti yok­tu­r”. Çün­kü Tür­ki­ye, Türk­le­r’in­dir.

KÜRT-TÜRK DİL BİR­Lİ­Ğİ İÇ BA­RI­ŞIN TE­MEL­İDİR

Bir mil­le­ti ya­ra­tan or­tak pay­da “di­l”­dir. An­cak ay­nı di­li ko­nu­şan­lar ay­nı mil­let­ten olur. Bu­nun için T.C., Kürt­le­r’in bi­rin­ci di­li­ni Türk­çe yap­mak için her tür zo­ru kul­lan­mış­tır. Bu acı ve­ren sü­reç sa­ye­sin­de, Türk­ler­’le Kürt­ler git­gi­de da­ha çok ben­zeş­miş­tir. Bu­gün iz­le­nen “Ba­rış Sü­re­ci­” so­nun­da ku­ru­la­cak “Ye­ni Tür­ki­ye­”de ise Kürt­le­r’­in bi­rin­ci di­li Kürt­çe ola­cak­tır. Bu da kan­la ve ir­fan­la in­şa edi­len ve zar-zor ayak­ta tu­tu­lan mil­li bir­li­ği so­na er­di­re­cek­tir. Onun için bu “ba­rış sü­re­ci­”, ba­rı­şı so­na er­di­ren ba­rı­şın de­va­mı­dır.

Son söz: Dil­den ırak olan, gö­nül­den de ırak olur.