Atatürk’ün demokratlığı

Epey zaman; yıllarla ifade edilecek bir zaman oldu, “televizyon” denen âletten mümkün olabildiği kadar uzak duruyorum. Çünkü her zaman, sinirimi beynime çıkaran bir şeyle karşılaşabiliyorum orada. Bunlar çok zaman siyasî; siyaset adamlarının sözleri veya jestleri olarak çıkıyor ortaya; ama siyaset dışı olaylar da olabiliyor. Benim gibi, haftanın dört günü bir gazetede yazı yazan birinin televizyon izlemekten kaçması tuhaf bir şey ama, ne yapayım, böyle...

Ama dün akşam, Mehmet Ali Birand’ın programına, muhtemelen ortasından bir yerinde, rastlayınca “Şunu bir seyredeyim” dedim. Onur Öymen, Mehmet Altan, Mustafa Armağan, “Kemalizim” diye yazılmış Kemalizm’in ölüp ölmediğini tartışıyorlar...

Tartışırken konu içinde yeni “alt-başlıklar” çıkıyor doğal olarak. Örneğin, “Mustafa Kemal demokrat mıydı, diktatör müydü?” konusu. Kendimi bildim bileli bu konu konuşulur. Atatürk tabusunun daha güçlü olduğu eski yıllarda bu gibi programlar Atatürk’ün bir diktatör olmadığı sonucuna varılarak bitirilirdi. Ama ne hikmetse herhalde cevap herkesi ikna etmediği için konu bir süre sonra yeniden ele alınır, yeniden aynı sözler söylenir ve aynı sonuca varılırdı...

Şimdilerde Atatürk’ün diktatör olduğunu söyleyenler çoğaldı. Örneğin dün akşamki programda Onur Öymen azınlıktaydı.

Atatürk’ün diktatör değil demokrat olduğunu savunan Onur Öymen’in bu argümanını dayandırdığı başlıca kanıt Serbest Fırka. Öymen, “Hiç böyle diktatör olabilir mi?” diyor. “Muhalif parti kuran kişi, diktatör olabilir mi?” Dahası da var: “Kendi kız kardeşine de ısrar etmiş, onu da bu muhalif partiye kaydettirmiş.” Bu kanıtlar karşısında bizim gibi münafıkların (İkinci Cumhuriyetçiler) sesimizi kesip böyle bir demokrasi sevgisi önünde saygıyla eğilmemiz gerekiyor herhalde.

Onur Öymen bu “pozisyon”un ne kadar “absürd” olduğunun farkında olmayabilir mi?

Bir Cumhurbaşkanı’nın “muhalif parti” kurdurması ne anlama gelir? İngilizler’in “His majesty’s opposition” deyiminin bundan daha açık bir örneği olabilir mi?

Demokrasilerde muhalifler varsa (ki vardır) kendi muhalif partilerini kurarlar (ki kurmuşlardır).

Mustafa Kemal Birinci Meclis’i dağıtıp orada kendisine muhalefet eden İkinci Grup’tan herhangi bir kişinin yeniden seçilememesi için gerekli tedbirleri aldıktan sonra seçime gitti ve İkinci Meclis kuruldu. Gel gör ki, insanoğlu rahat duramıyor, burada da muhalefet başladı: Birinci Meclis’te Birinci Grup’ta (yani Atatürk’ün yanında) bulunan bazı subay ve siviller 1924’te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı kurdular. Bu, otantik bir muhalefetin partisiydi. Kuranlar, Mustafa Kemal’in ülkeyi yönetme tarzına muhaliftiler.

Bu muhalif parti, yaklaşık bir yıl sonra 1925’te, hükümet tarafından kapatıldı. Karabekir, Ali Fuat gibi Kurtuluş Savaşı komutanları İzmir’deki suikast girişimiyle bağlantılı oldukları iddiasıyla İstiklâl Mahkemesi’nde yargılandılar. Beraat ettiler ama Atatürk’ün hayatı boyunca siyaset içinde yer almadılar. Rauf Orbay, Halide-Adnan Adıvar gibileri bu süreyi yurtdışında geçirdi.

Bu “demokratik” gelişmelerden sonra, Atatürk, Onur Öymen’e bir demokrasi peygamberi olduğunu düşündüren bir üslûpla Fethi Okyar’a Serbest Fırka’yı kurdurdu. Bunlar Okyar’ın ya da Ağaoğlu’nun anılarında ayrıntılarıyla anlatılır ve o ayrıntılardan bir “demokrasi” örneği çıkarmak zordur. Atatürk’ün bu partiden seçilmiş belediye başkanını ne gibi yöntemlerle oradan uzaklaştırdığının hikâyesi de bilinir. Bu Fırka’nın ömrü bir yıl bile sürmez. Onur Öymen’e göre “kendini feshetme” kararı verir. Niye? Herhalde Atatürk’e muhalefet etmek için.

Bütün bunlarda şaşılmayacak nokta şu: Onur Öymen’in çeşitli konulardaki düşüncelerini biliyoruz. Bilince, demokrasiden bunu anlıyor olmasının şaşırtıcı bir yanı kalmıyor.