Türkiye’nin hem bölgesinde hem de uluslararası alanda uzun süredir mustarip olduğu yalnızlığı aşmak için başlatılan diplomatik girişimler kademeli olarak sonuç vermeye başladı. İsrail ve Rusya’yla ilişkilerini yeniden yoluna sokan, Kahire’ye de sıcak mesajlar gönderen Ankara’nın diplomasi atağı sürpriz bir başkente de uzanmış görünüyor. Suriye krizine çözüm için uzlaşı ihtimallerini değerlendiren Ankara gayri resmi arabulucular vasıtasıyla Şam rejiminin nabzını yokluyor.
Ankara-Şam hattında gayri resmi bir arabulucu olarak “back channel” diplomasi yürüten isimlerden biri de Genelkurmay eski İstihbarat Daire Başkanı ve Vatan Partisi Genel Başkan Yardımcısı Emekli Korgeneral İsmail Hakkı Pekin. Ulusalcı Vatan Partisi’nin Suriye krizinin başından bu yana Şam yönetimiyle iyi ilişkilerini sürdürdüğünü vurgulamak gerekiyor.
Bu rolü hükümet kanadından gelen “dolaylı bir talep” üzerine üstlendiğini belirten Pekin hem Şam-Ankara hattında uzlaşı ihtimallerini hem de Ankara-Moskova hattındaki gelişmeleri Al-Monitor’a anlattı.
2007-2011 yıllarında TSK istihbaratını yöneten Pekin’in görev yaptığı dönemlerde dirsek temasında olduğu Şam ve Moskova’daki meslektaşları bu başkentlerde halen “kritik güvenlik görevlerinde” bulunuyor. Bugüne kadar ocak, nisan ve mayıs aylarında toplam üç kez Şam’a ziyarette bulunduğunu anlatan Pekin aralarında eski-yeni milletvekilleri ve iş adamlarından oluşan bir heyetle 14-15 Ağustos’ta yeniden Şam’a gideceklerini de söyledi.
Pekin’in Şam’da gerçekleştirdiği temaslara katılan isimler arasında Suriye Baas Partisi Genel Sekreteri Abdullah El-Ahmar, Ulusal Güvenlik Bürosu Başkanı Tümgeneral Ali Memluk, Dışişleri Bakanı Valit Muallim, Dışişleri Bakanı Vekili Faysal Mekdad da var.
Peki, İsmail Hakkı Pekin aracılığı ile Ankara-Şam hattında sürdürülen gayri resmi görüşmelerde gelinen son nokta nedir?
Türkiye’nin en önemli kırmızı çizgisi “Esad gitmeli”den halen vazgeçmediğini vurgulayan Pekin Ankara’nın beklentisini şöyle anlatıyor: “Suriye’de oluşturulacak koalisyonda, Sunni’lerin Arap ve Türkmenlerin yönetimde söz sahibi olması. Hükümet, Suriye’de Şii ağırlıklı bir yönetim karşıtlığını sürdürüyor”.
Emekli Korgeneral Pekin ikili görüşmelerde Şam yönetiminin dile getirdiği başlıkları aktarırken, “Elbette, Türkiye’nin Esad’sız bir Suriye yaklaşımına kesinlikle karşılar. Her konunun tartışılabileceğini ancak ülkenin bölünmesine izin verilmeyeceğini, federasyona karşı olduklarını vurguluyorlar. Türkiye’nin muhalif gruplara her türlü desteğini kesmesi, sınırdan terörist akımının sürmesi rahatsızlıklarının başında geliyor” diyor.
Bu arada, Pekin görüşmelere katılan Ali Memluk’un sık sık yan odaya geçerek “Esad’a bilgi aktardığını”nın da altını çiziyor. Pekin temaslarında Ankara’nın mesajlarının Şam tarafına iletilmesine ilişkin bir soruyu “Türkiye’nin çıkarları doğrultusunda hareket ediyoruz, elbette hükümetin görüşlerini de taraflara iletiliyoruz” diye yanıtlıyor. Pekin, Şam ziyaretleri öncesinde ve sonrasında hem Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) hem Dışişleri Bakanlığı’na bilgi aktardıklarının da altını çiziyor.
Suriye yönetimiyle uzlaşı konusunun önemli bir gündem maddesi olduğu bir diğer diplomatik kanal da Ankara-Moskova hattı. Pekin bu konuda da kasım ayında düşürülen Rus uçağının ardından Türkiye ile Rusya arasında yaşanan gerilim üzerine partilerine hükümet kanadından “dolaylı bir talep” iletildiğini söylüyor.
Pekin bu talebin nasıl iletildiği sorusunu ise şöyle yanıtlıyor: “Rusya ile ilişkilerin gerilmesinin ardından AKP’ye yakın iş adamları Cumhurbaşkanı ve Başbakan’ın danışmanlarını ziyaret ederek, Rusya krizinin işlerini sıkıntıya soktuğunu anlatmışlar. Danışmanlar da ‘şu an için ilişkilerimizin seyri ortada’ diyerek Doğu Perinçek ile görüşmelerini söylemişler. Biz bu mesajı ‘gayri resmi talep olarak algıladık’ ve ilerleyen günlerde yine hükümet kanadı ile kurulan bazı temaslar sonucunda Moskova ile iletişime geçtik, randevuları aldık ve Aralık ayında ziyaretimizi gerçekleştirdik.”
Doğu Perinçek’in Rusya ile yakınlığının nereden kaynaklandığını anımsatmakta fayda var. Perinçek, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Özel Temsilcisi ve Dış Politika Danışmanı Alexander Dugin’i yakından tanıyan bir isim. Bu yakınlık, 2007 yılında “hükümete yönelik darbe planı” iddiasıyla başlatılan Ergenekon Davası’nın iddianamesine de yansımış ve Dugin dava sırasında Türk istihbaratından mahkemeye gönderilen bilgi notunda “Avrasya Jeopolitiği yaklaşımının tasarımcısı” ve “Rusya Devlet Başkanı Putin’e yakınlığıyla tanınan” bir isim olarak anılmıştı.
Vatan Partisi, Kremlin ile teması Alexander Dugin aracılığı ile kurmuş ve emekli İstihbaratçı Pekin’in başkanlığındaki üç kişilik partili bir heyetle Moskova’ya gitmiş. Pekin’in verdiği bilgiye göre Moskova’da Alexander Dugin ve Kremlin’e yakın iş adamı Konstantin Malofeyev ile görüşülmüş. Görüşmelerde, Rus uçağının düşürülmesinin ardından ilişkilerin düzelmesi için atılabilecek adımlar ile Suriye konusunda Ankara ve Moskova’nın tutumu ana gündem maddelerini oluşturuyor. Gayri resmi görüşmelere katılan isimler, Ankara’dan “yazılı özür” beklentisi ile Suriye politikasına ilişkin talep ve beklentilerini dile getirmişler. Pekin, Moskova dönüşünde de Dışişleri Bakanlığı’nın ilgili dairesine görüşmelerin içeriğine ilişkin büyükelçi düzeyinde bilgi aktardıklarını da belirtiyor.
Pekin’in St. Petersburg’daki Putin-Erdoğan zirvesinin arka planına dair verdiği bilgiye göre, mayıs ayında Vatan Partisi’ne hükümet kanadından Alexander Dugin’in Ankara’ya davet edilmesi talebi “danışmanlar aracılığı” ile iletilmiş. Ankara’nın talebi, Dugin’e Vatan Partisi tarafından bildirilmiş. Dugin’in Ankara’nın gayri resmi çağrısına olumlu yanıt vermesiyle, asıl davet hükümete yakınlığı ile bilinen düşünce kuruluşu “Avrasya Yerel Yönetimler Birliği” tarafından gerçekleştirilmiş. 27 Haziran’da ise Rusya ile kopma noktasına gelen ilişkileri yeniden canlandırmaya yönelik bu kez devletin zirvesinden Kremlin’e kritik adımlar atılmış. Türkiye-Rusya yakınlaşmasının adımları hızlanırken Moskova’dan “gayri resmi” bir adım atılmış ve Alexander Dugin 13 Temmuz’da Ankara’ya gelerek, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın danışmanlarının yanı sıra Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarı Muhammet Dervişoğlu ile görüşmeler yapmış.
Pekin Alexander Dugin’in Ankara’daki görüşmelerinde de ana gündem maddesinin Suriye olduğunu vurguluyor. Dugin, “danışmanlar aracılığı” ile Türk tarafına “Suriye sorunun çözümünde Türkiye’nin iş birliği yapması, Suriye’deki yönetim karşıtlarını lojistik-politik desteğini kesmeye yönelik somut ve hızlı adımlar atması” mesajını iletmiş.
Emekli Korgeneral Pekin’in aktardığına göre, Alexander Dugin, 3 Ağustos akşamı yeniden Ankara’ya geldi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başbakan Yıldırım’ın danışmanları ile ikili görüşmeler gerçekleştirildi. Bu görüşmelerde de ana gündem maddesi yine Suriye’ydi.
Putin ile Erdoğan’ın St.Petersburg buluşması ve sonrasında verilen mesajlarla artık ilişkilerde yeni bir dönem başladı. Hürriyet Daily News Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Murat Yetkin’in 9 Ağustos’ta Hürriyet gazetesinde yer alan haberinde Türkiye-Rusya gerilimini sonlandıran süreçte hükümetin uyguladığı “gizli diplomasi”nin ayrıntıları aktarıldı. Vatan Partisi ilişkilerin bu noktaya gelmesinde “kritik bir rol üstlendiği” görüşünde. Diplomasi koridorlarında ise “Vatan Partisi’nin siyasi manevralarla öne çıkma kaygısı içinde olduğu” yorumları yapılıyor.
Fethullah Gülen’in iadesi nedeniyle ABD’ye ilişkilerin gerildiği bir dönemde, Türkiye hızlı diplomatik ataklarla Rusya ile ilişkilerini yeniden tamir etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin ile görüşmesinin hemen öncesinde TASS haber ajansına “Suriye'ye barışı getirme noktasında en önemli aktör birinci derecede Rusya'dır” değerlendirmesinde bulundu. Tüm bu gelişmeler ışığında Ankara’nın Suriye politikasında önceliklerinde ve kırmızı çizgilerinde yumuşamaya gidip gitmeyeceği önümüzdeki günlerin ana gündem başlıklarından birini oluşturacak. (Al-Monitor)
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.