Amerikasız bir Ortadoğu'ya doğru mu gidiyoruz?

Petrol fiyatlarında son aylarda yaşanan düşüşün arka planına baktığımızda Ortadoğu ve Washington için ilginç bir stratejik resim ortaya çıkıyor.

Suudi Arabistan’ın politikası petrol fiyatlarındaki düşüşün önemli sebeplerinden bir tanesi.

Suudiler petrol fiyatını yukarı çekmek için üretimi azaltmaya yanaşmıyor. Niyetleri Amerika’nın kaya gazı olarak bilinen ‘şeyl petrolü’ üretimini zora sokmak.

Amerika’nın kaya gazı üretiminde büyük mesafe katetmiş olması Suudi Arabistan başta olmak üzere Amerika’nın bölgedeki müttefiklerini endişelendiriyor.

Bu endişe yersiz değil.

Kaya gazı üretimi sayesinde Amerika’nın 2020 yılına kadar Ortadoğu’dan aldığı petrolü yarıya düşüreceği, 2030’da ise Ortadoğu petrolüne ihtiyacı kalmayacağı söyleniyor. ?

Bu durumun Suudiler ve diğer Körfez ülkeleri başta olmak üzere tüm bölge siyaseti için önemli sonuçları olacak.

Amerika’nın Ortadoğu ile petrol eksenli ilişkisinin tarihine bakalım.

Ortadoğu petrolü Amerika’nın 2. Dünya Savaşı’ndan itibaren bölgeye angaje olmasının temel nedeni ve Washington’ın Ortadoğu politikasının ana ekseni oldu.

Washington bölgedeki askeri varlığını petrol akışının kesintisiz devam etmesi için inşa etti, bölge ülkeleriyle ittifak kurdu, Ortadoğu’nun çetrefilli çatışmalarına taraf oldu.

İsrail-Filistin meselesinin çözümünü dış politika gündeminin merkezine oturttu, Körfez ülkeleriyle askeri ve stratejik anlaşmalar imzaladı, Körfez’e 35 bin kişilik bir askeri güç yığdı, İran-Irak savaşında Irak’ın tarafında yer aldı, Irak’ın Kuveyt’i işgalinin ardından aynı nedenle Irak karşıtı cephede yer aldı ve 1. Körfez Savaşı’na girdi.

Peki Amerika’nın ‘kaya gazı devrimi’ bu angajmanı sona mı erdirecek? İşte Körfez ülkelerinden İsrail ve İran’a herkesin kafasını kurcalayan soru bu. Amerika enerji ihtiyacını bütünüyle kendi kaynaklarıyla karşıladığında Ortadoğu’dan tamamıyla vaz mı geçecek?

Hayır.

Amerika’nın kaya gazı ile kendi enerji ihtiyacını kendisinin karşılaması Washington’ı enerji alanında bütünüyle bağımsız kılmayacak.

Bölge petrolü global petrol piyasası için önemli olmaya devam edecek. Ve Amerika bölge dinamiklerinin petrol fiyatlarında yaratacağı dalgalanmaya hep kulak kabartmak zorunda kalacak.

Fakat Amerika’nın kendi petrolünü üretip Ortadoğu petrolüne ihtiyaç duymaması Washington’un bölgede onlarca yıldır süren askeri, siyasi ve diplomatik angajmanını ciddi ölçüde azaltması demek. ?

Bundan en çok etkilenecek ülkeler Körfez ülkeleri. Suudi Arabistan’ın telaşının, petrol fiyatlarını düşük tutarak Amerika’nın kaya gazı üretimini hedef almasının temel sebebi bu.

Bugüne kadar Körfez’deki ülkeler Amerika’nın güvenlik şemsiyesi altında oldu.

Dünya petrolünün yüzde 40’ının geçtiği Hürmüz Boğazı’nın güvenliğini sağlamak için Amerika bu ülkelerin güvenliğini üstlendi, bölgeye askerini, donanmasını gönderdi.

Suudi Arabistan dışında hiç bir Körfez ülkesinin kendisini İran’a karşı askeri olarak koruyacak gücü yok.

Eğer Washington Körfez’deki askeri varlığını azaltırsa bu ülkeler kendilerine güvenliklerini sağlamaya gönüllü yeni bir stratejik müttefik bulmak zorunda.

Çin’in artan enerji ihtiyacını ve bölgede artan angajmanını düşündüğümüzde Amerika’dan geriye kalan güç boşluğunu Çin dolduracak gibi görünüyor. ?

İsrail de bu durumdan etkilenecektir.

Petrolün akışını ve Körfez ülkelerini koruyan Amerikan askeri gücü İsrail’i de İran’dan ve radikal İslamcı grupların saldırısından koruyor.

İsrail’e yapılan milyarlarca dolarlık askeri yardımın Kongre’de sorunsuz onaylanmasının sebeplerinden bir tanesi yapılan bu yardımın Amerika’nın bölgedeki petrol çıkarlarını da koruyor olması.

Bu askeri gücün azalması hem İsrail’e yapılan yardımın meşrulaştırılmasını zor kılacak hem de İsrail’i bölgede daha da yalnızlaştıracaktır. ?

Bu tabloya bir de İran’ı ekleyin.

Eğer İran ile nükleer müzakereler başarılı olur, İran’ın izolasyonu ortadan kalkarsa, İran’ın arka bahçesi Körfez’de etki alanını ne kadar genişleteceğini düşünün.

Tüm bu olası gelişmeler yepyeni bir Ortadoğu demek...

Bu nedenle petrol piyasasındaki gelişmeleri ve Amerika’nın ‘kaya gazı’ üretimini dikkatle izlemek lazım.