ABD Dışişleri Bakanı Kerry ile Rus Dışişleri Bakanı Lavrov’un kritik görüşmesi sona erdi. 25 Ocak’ta Cenevre’de yapılması planlanan Suriye görüşmelerinin başlayıp başlamayacağını belirleyecek olan görüşme sonrası Lavrov, görüşmelerin başlaması için “Son günü Şubat’a ertelemeyi düşünmüyoruz” dedi.
İki bakanın Zürih’te yaptığı görüşme sonrası gazetecilerin sorularını yanıtlayan Lavrov, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde bölünme ve parçalanmaya yol açabilecek bir senaryoya karşı ABD ve Rusya’nın birlikte çalışacağını söyledi.
Bu bağlamda yapılacak Suriye görüşmelerinin en geç Ocak ayı içinde başlaması planlanıyordu. Gazeteciler görüşmelere katılacak muhaliflerin listesinde hâlâ anlaşılamadığını hatırlattı ve toplantının ertelenme ihtimali olup olmadığını sordu. Lavrov böyle bir düşünce olmadığını söyledi:
“Ocak ayının sonuna kadar hâlâ 11 gün var. Yani hâlâ zaman var. Son tarihi Şubat ayına ertelemeyi düşünmüyoruz. ABD ve Rusya’nın pozisyonu budur. Bu müzakerelerin en kısa zamanda başlaması gerektiğine inanıyoruz.”
Aralarında Türkiye’nin de olduğu yirmiye yakın ülkenin bir araya geldiği Suriye Destek Grubu, 14 Kasım 2015’te Viyana’da toplanarak Suriye’de siyasal çözüm için takvimli bir yol haritası ortaya koymuştu.
Bu yol haritasına göre, rejim ve muhalefet 2016 Ocak ayında, altı ay içinde bir geçiş hükümeti oluşturulması için görüşmelere başlayacak, 18 ay içinde de Suriye’de seçimler yapılacak.
Ceyşul İslam için 'düzenleme yok’
8-10 Aralık’ta Riyad’da Yüksek Müzakere Konseyi oluşturan Suriyeli muhalifler, bugün de rejimle masada müzakereleri yürütecek heyeti belirledi. Rejimin ve Rusya'nın 'terörist grup' olarak nitelendirdiği Ceyşul İslam’ın siyasi bürosundan Muhammed Alluş da heyette yer alıyor.
Lavrov, Ceyşul İslam ve Ahrar-ı Şam’ı terör örgütü olarak gördüklerini tekrarladı. Ceyşul İslam’ın müzakerelere katılmasıyla ilgili ABD ve Rusya'nın bir düzenleme yapıp yapmadığıyla ilgili soruya şöyle yanıt verdi:
“Düzenleme yok. Çünkü Ceyşul İslam’ın orada olmaması gerekiyordu. BMGK kararına göre BM Genel Sekreteri özel temsilcisi Stefan De Mistura’nın davetiyeleri Riyad, Moskova ve Kahire’de toplanan muhaliflere göre belirleyip göndermesi gerekiyor. Muhalif grup listesi için biz kendi önerimizi sunduk, ABD de öyle. Suriye Destek grubu da aynısını yaptı. Eminim De Mistura geniş kapsamlı bir liste hazırlayacaktır.”
Lavrov’un ‘Moskova’da buluşan muhalifler’ diyerek kastettiği, Suriye içindeki muhalefet ve PYD. Bu grupların müzakerelere katılmasına ise, birinci ve ikinci Cenevre görüşmelerinde uluslararası alanda Suriye’nin meşru muhalefet temsilcisi olarak kabul edilen Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Koalisyonu (SMDK) karşı çıkıyor.
SMDK’dan Yüksek Müzakere Konseyi Koordinatörü Riyad Hicab, üçüncü bir taraf dâhil edildiği takdirde muhaliflerin müzakerelere katılmayacağını söylemişti.
Bunun hatırlatılması üzerine Lavrov “Üçüncü taraf diye bir şey yok, herkes eşit temelde” dedi ve listeye son halini De Mistura’nın vereceğini tekrarladı.
‘Terör listesi’nde anlaşmazlık
Viyana’da yapılan Suriye Destek Grubu toplantılarından, ortak bir terör listesi oluşturulması kararı da çıkmıştı. Ancak Kasım ayında Ürdün’ün arabuluculuğunda başlayan liste hazırlama süreci henüz sonlanmadı.
Rus Dışişleri Bakanı, Rusya’nın Ahrar-I Şam, IŞİD ve Nusra Cephesi’nin de terör listesine girmesi talebini de tekrarladı:
“Bu grupların terör faaliyeti yürüttüğüne dair belgelerimizi hazırladık. Terör listesine girecek grupların belirlenmesi süreci devam ediyor.”
IŞİD’in listeye girmesi üzerinde anlaşma sağlansa da Rusya’nın terör örgütü olarak kabul ettiği Ceyşul İslam gibi muhalif gruplar, Riyad’da toplanan Suriye muhalefeti içinde yer alıyor ve rejimle oturulacak müzakere masasında olmak istiyor. Türkiye’nin terör örgütü olarak kabul ettiği PYD’yi ise Rusya müzakere masasında görmek istiyor.
Listelerin belirlenememesi sebebiyle, 25 Ocak’ta başlaması planlanan ‘Cenevre 3’ görüşmeleri için henüz Birleşmiş Milletler de davetiyeleri göndermeye başlamadı.
Kerry'den 'insanî yardım baskısı'
Görüşmenin ardından ABD Dışişleri Bakanlığı bir açıklama yaptı. Özellikle Madaya gibi işgal altındaki bölgelerde yaşayan Suriyelilere acil ve sürdürülebilir insanî yardımların ulaştırılması için Kerry'nin Rusya'ya Esed üzerindeki etkisini kullanmak üzere baskı yaptığı belirtildi. (Al Jazeera)
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.