İranlı bir diplomat, İran ile 5+1 ülkeleri arasında sürdürülen nükleer müzakerelerde anlaşmaya varıldığını açıkladı. Reuters’a konuşan İran Dışişleri yetkilisi, “Çabalarımız nihayet sonuç verdi. Anlaşmaya vardık” açıklamasını yaptı.
Avusturya’nın başkenti Viyana’daki Birleşmiş Milletler binasında görüşen tarafların, anlaşmanın ardından TSİ 11.30’da basın açıklaması yapması bekleniyor.
İki haftadan uzun süredir yoğun biçimde devam eden görüşme maratonundan çıkan olumlu sonuçla İran’a uygulanan çeşitli yaptırımlar ve ambargolar kaldırılacak.
2 Nisan uzlaşması
12 yıllık sürecin ardından İsviçre'nin Lozan kentinde 2 Nisan'da varılan uzlaşmaya göre İran, gelecek 10 yıl boyunca sadece Natanz nükleer tesisinde uranyum zenginleştirecek. Bunun dışındaki tesislerde bulunan santrifüjler depoya kaldırılacak.
Çalışır durumdaki santrifüj sayısı üçte iki oranında azaltarak 6 bin civarına indirecek ancak bunların sadece 5 binini zenginleştirme işleminde kullanabilecek.
Zenginleştirme oranı yüzde 3,67'de tutulacak. Zenginleştirme işleminde sadece düşük verimli olan eski nesil IR-1 santrifüjleri kullanılacak. Santrifüjlerle ilgili araştırmalar da denetime tabi tutulacak.
İran gelecek 15 yıl süresince yeni uranyum zenginleştirme tesisi yada ağır su reaktörü inşa edemeyecek.
İran 10 bin kilogram olan zenginleştirilmiş uranyum stokunu 300 kilograma indirerek 15 yıl süreyle bu miktarda tutacak, geri kalanını Rusya'ya gönderecek.
Fordo nükleer tesisinde 15 yıl süreyle santrifüj ve fisil madde bulunduramayacak ancak bilimsel deney yapabilecek. Arak ağır su reaktörü UAEA denetçileri nezaretinde hafif su reaktörüne çevrilecek.
Müzakere süreci
İran ile 5+1 ülkeleri arasında 24 Kasım 2013'te İsviçre’nin Cenevre kentinde geçici bir anlaşmaya imza atıldı. Nükleer faaliyetlerin kısıtlanması karşılığında yaptırımların gevşetilmesini öngören anlaşmaya göre, 20 Temmuz 2014'e kadar kapsamlı bir anlaşmaya ulaşması hedefleniyordu.
Bu kapsamda Şubat - Temmuz 2014 arasında gerçekleştirilen yedi turlu müzakereler sonucunda taraflar arasında "derin farklılıklar" olduğu gerekçesiyle süreç dört ay uzatıldı. Ağustos - Kasım 2014 arasında dört ay boyunca yürütülen müzakerelerde ilerlemeler kaydedilmesine rağmen kapsamlı bir çözüme ulaşılamadı ve müzakereler yedi ay daha uzatıldı.
Taraflar 2 Nisan 2015'te İsviçre’nin Lozan kentinde "çerçeve uzlaşmaya" vardıklarını ve kapsamlı anlaşma metnini 30 Haziran’a kadar yazacaklarını açıkladı. Ancak gecikmeler nedeniyle anlaşma Temmuz ayına sarktı. (Reuters, Al Jazeera)
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.