TBMM tarafından hazırlanan Kuzey İrlanda Barış Süreci adlı raporda, 'IRA'nın kilit aktör olduğu ve onun siyasi uzantısı görülen Sinn Fein Partisi'nin örgüt silah bırakana dek müzakere masasına oturtulmadığı' belirtildi.
IRA sürecinin dünyanın başka bölgelerindeki benzer sorunlara ışık tutabileceği vurgulandı
Hükümet, Kürt açılımı için bir süredir başka ülke modellerini incelerken, TBMM Araştırma Merkezi de IRA süreci hakkında 'İngiltere ne yapmıştır da başarılı olmuştur?' sorusuna yanıt arayan kapsamlı rapor hazırladı. Bir kopyasının İçişleri Bakanlığı'na da gönderildiği belirtilen Murat Bilgin imzalı Kuzey İrlanda Barış Süreci isimli 25 sayfalık raporda 'yaklaşık yüz yıldır silahlı bir örgüt olan IRA'nın silah bırakmış olmasının dünya tarihi açısından bir örnek olduğuna dikkat çekilerek, IRA sürecinin benzer sorunlar yaşanan bölgeler ışık tutabileceği' vurgulandı. TBMM raporundan IRA sürecine ilişkin önemli saptamalar şöyle:
Sorunun tanımı: Sorunun kökeninde, Birleşik Krallık'ın ve adaya İngilizler tarafından yerleştirilen Protestanların Kuzey İrlanda üzerindeki egemenlik hakkı ile İrlanda ulusunun kendi kaderini tayin hakkının çatışması vardır.
Güven bunalımı: 'Uzun yıllardır şiddet olaylarının ve tarihi düşmanlıkların çıkarmış olduğu nefret ve buna bağlı olan derin güvensizlik, sorunun çözümündeki en önemli engellerden birisi konumunda.
Ucu açık süreç: Kuzey İrlanda'nın geleceği bölge yaşayanların rızasına dayalı ve ucu açık bir süreçte belirlenmeye çalışıldı. Barış sürecinde İrlandalıları İngiliz milletinin bir parçası ya da daha üst kimlik olarak Britanyalı yapmak gibi gayeler yoktur.
Ekonomik gerilik: Kuzey İrlanda'nın Büyük Britanya'nın diğer kesimlerine göre ekonomik olarak daha geri konumda olması ve bunun sebebiyet verdiği yüksek işsizlik oranı Kuzey İrlanda sorununu daha da büyütmüştür.
Anadil: İrlandaca diye ayrı bir dil olmasına rağmen, günümüzde İrlandalıların çok büyük bir kısmının anadili İngilizcedir.
IRA'ya kilit rol: Birçok devlet tarafından terörist bir örgüt kabul edilen IRA ile süreç içinde bir şekilde pazarlığa oturulmuş ve IRA sürecin kilit aktörlerinden biri olmuştur.
Arabulucu formülü: Birleşik Krallık'ın bir iç meselesi olmasına karşın, sorunun çözülmesine yardımcı olması amacıyla, ABD'nin arabuluculuk yapması taraflarca kabul görmüştür.
Good Friday Anlaşması (Hayırlı cuma): Anlaşmanın önemli iki unsuru silahların teslim edilmesi ve paramiliter mahkumların 2 yıl içerisinde serbest bırakılacak olmalarıdır. Anlaşma ile tarihin unutulması ya da üzerine sünger çekilmesi değil, tüm olayların bütün açıklığıyla gündeme getirilip, aydınlatılması hedeflenmiştir.
Silah bırakma
Sİlah bırakma, barış sürecinden önce bir önkoşul olmak yerine, barış sürecine paralel gidecek bir süreç olarak görülmeye başlanmıştır. Sinn Fein, IRA'nın silah bırakmasına ilişkin bazı garantiler verene kadar kapsamlı görüşmelerden men edilmiştir. IRA Temmuz 2005 itibariyle silahlı mücadelesinin resmen sonlandırdığını açıklamıştır. Süreç içinde IRA'yı etkileyebilme açısından kilit rol üstlenen kişi, 1983'ten beri Sein Fein'in Genel Başkanlığı'nı yürüten Garry Adams'tır. Bırakılan silahlar, Birleşik Krallık idaresine değil, bağımsız gözlemcilerden oluşturulan uluslararası Bağımsız Devreden Çıkarma Komisyonu'na teslim edilmiştir.
ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.